Prawa osób niepełnosprawnych w pracy określają dwa akty prawne. Pierwszy z nich to – jak w przypadku wszystkich zatrudnionych – Kodeks pracy. Drugi dokument to Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zawarte tam zapisy dotyczą pracowników, którzy legitymują się orzeczeniem o niepełnosprawnosci.
Umiarkowany i znaczny stopień niepełnosprawności umożliwia podjęcie zatrudnienia pod warunkiem, że pracodawca spełnia dwa warunki:
umożliwia pracę zdalną
przystosował stanowisko pracy do potrzeb osoby z niepełnosprawnością.
Zgodę na podjęcie pracy przez osobę z niepełnosprawnością wydaje lekarz medycyny pracy.
Uprawnienia pracownicze osoby z niepełnosprawnoscią
Pracownik ze stopniem niepełnosprawności może liczyć na pewne udogodnienia w miejscu pracy. Przysługują mu one z mocy prawa, są niezbywalne, a obowiązkiem pracodawcy jest respektowanie ich. Dotyczą podstawowych kwestii, a celem ich istnienia jest ułatwienie osobom z niepełnosprawnościami wykonywania codziennych obowiązków. Te uprawnienia to:
- Krótszy czas pracy – to, ile godzin może pracować osoba niepełnosprawna, zależy od grupy inwalidzkiej. Pracownik z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności może wykonywać zadania nie dłużej niż 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Praca w nadgodzinach jest zabroniona. W przypadku pracowników z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności normy są jeszcze bardziej rygorystyczne i wynoszą 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
- Praca tylko w ciągu dnia – pracownik z niepełnosprawnością nie może wykonywać obowiązków w porze nocnej (między 21:00 a 7:00). Ograniczenia te nie dotyczą zatrudnionych przy pilnowaniu mienia oraz tych, którzy posiadają orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy w nocy lub w godzinach nadliczbowych.
- Dodatkowa przerwa – osoba z niepełnosprawnością może skorzystać z dodatkowych 15 minut przerwy i wykorzystać je na wypoczynek lub gimnastykę.
- Dłuższy urlop wypoczynkowy – pracownikowi z grupą inwalidzką I lub II przysługuje dodatkowe 10 dni płatnego urlopu wypoczynkowego. Dotyczy to włącznie osób, które są uprawnione do urlopu w wysokości 26 dni.
- Dodatkowe płatne dni wolne – pracownik z orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności może skorzystać również z dodatkowego czasu wolnego w wymiarze maksymalnie 21 dni roboczych. W tym okresie zachowuje prawo do wynagrodzenia. Dni wolne od pracy może przeznaczyć na uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym lub wykonanie badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, jeśli nie może zrobić tego poza godzinami pracy.
Dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych
Pracodawcy zatrudniającemu osoby niepełnosprawne przysługuje ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, o ile pracownik ten został ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych prowadzonej przez PFRON.O dofinansowanie do wynagrodzeń mogą ubiegać się :
- Pracodawcy zatrudniający mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy,
- Pracodawcy zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, osiągający wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych ogółem w wysokości co najmniej 6 %,
- Pracodawcy prowadzący zakład pracy chronionej.
Kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć 90% faktycznie i terminowo poniesionych miesięcznych kosztów płacy, a w przypadku pracodawcy wykonującego działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej 75% tych kosztów.Przez koszty płacy rozumie się wynagrodzenie brutto oraz finansowane przez pracodawcę obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe naliczone od tego wynagrodzenia i obowiązkowe składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Podmiotem udzielającym pomocy jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON