Niepełnosprawność, zgodnie z kryterium ustawowym, to niemożność efektywnego pełnienia ról społecznych tj. wypełniania zobowiązania wynikającego z zajmowanej pozycji społecznej przy korzystaniu przez osobę z przysługujących jej przywilejów i praw według bardziej lub mniej określonego wzoru, a więc niemożność bądź trudności w codziennej aktywności i uczestnictwie wynikające z naruszenia sprawności organizmu.
Orzeczenia te wydają:
- Powiatowe/miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako pierwsza instancja;
- Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako druga instancja
Powiatowe/miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności wydają orzeczenia o:
- niepełnosprawności;
- stopniu niepełnosprawności;
- wskazaniach do ulg i uprawnień.
Rejonowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych jako organ odwoławczy dokonujący kontroli prawidłowości orzekania przez organy administracji publicznej. Rozpatrują one sprawy z odwołania od orzeczeń wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności poprzez poddanie oceny ustalonej przez składy orzekające pod ocenę biegłych lekarzy sądowych oraz innych biegłych, których przewodniczący składu orzekającego powołuje w zależności od problematyki indywidualnej sprawy.
Podstawą uznania osoby, która nie ukończyła 16 roku życia za niepełnosprawną jest ustalenie, że:
- ma naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną;
- przewidywany okres trwania upośledzenia stanu zdrowia przekracza 12 miesięcy;
- wymaga zapewnienia jej całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu.
Wszystkie wymienione przesłanki muszą wystąpić łącznie.
Orzeczenie o niepełnosprawności dla dziecka
Dziecko, które ma mniej niż 16 lat i spełnia wszystkie poniższe warunki:
- ma ograniczoną sprawność fizyczną lub psychiczną i ma dokumentację medyczną, która może to potwierdzić,
- wymaga całkowitej opieki lub pomocy, większej niż zdrowe dzieci w tym samym wieku,
- ograniczenia będą trwały dłużej niż rok i wynikają z określonych przyczyn:
- wad wrodzonych i schorzeń, które mają różne przyczyny :
- prowadzą do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu,
- upośledzają w znacznym stopniu chwytność rąk,
- utrudniają samodzielne poruszanie się,
- wrodzonych lub nabytych ciężkich chorób metabolicznych, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i innych, które:
- znacznie upośledzają sprawność organizmu,
- wymagają systematycznego leczenia w domu,
- wymagają okresowego leczenia szpitalnego,
- upośledzenia umysłowego (począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym),
- psychozy i zespołów psychotycznych,
- całościowych zaburzeń rozwojowych, które powodują znaczne zaburzenia interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilone stereotypie zachowań, zainteresowań i aktywności,
- padaczki z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi,
- nowotworów złośliwych oraz chorób rozrostowych układu krwiotwórczego – do 5 lat od zakończenia leczenia,
- wrodzonych lub nabytych wad narządu wzroku, które powodują:
- znaczne ograniczenie jego sprawności, które prowadzi do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi,
- ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni,
- głuchoniemoty, głuchoty lub obustronnego upośledzenia słuchu, które nie poprawia się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.
- wad wrodzonych i schorzeń, które mają różne przyczyny :
Niepełnosprawność dziecka orzeka się na czas określony, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 16 roku życia.
Stopnie niepełnosprawności
W przypadku orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (pdf 97 kb) przepisy w/w ustawy przewidują gradację niepełnosprawności poprzez określenie jej stopni. Ustala się trzy stopnie niepełnosprawności:
- znaczny
- umiarkowany
- lekki
Niezbędne dokumenty składane do zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności
Wniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności – dostępny w powiatowym lub miejskim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz załączniki:
- dokumentację medyczną (na przykład karty informacyjne leczenia szpitalnego, dokumentację medyczną z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, konsultacje specjalistyczne),
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia – wzór zaświadczenia możnapobrać w powiatowym lub miejskim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności; zaświadczenie jest ważne 30 dni od wystawienia,
- inne dokumenty, które mogą mieć wpływ na stwierdzenie niepełnosprawności.
Orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień wydaje się osobie, która ukończyła 16 rok życia i posiada jedno z następujących orzeczeń:
- ważne orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o:
- całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
- niezdolności do samodzielnej egzystencji,
- całkowitej niezdolności do pracy,
- częściowej niezdolności do pracy oraz celowości przekwalifikowania;
- ważne orzeczenie organu rentowego (ZUS, MSWiA, MON), wydane przed dniem 1 stycznia 1998 r. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów;
- ważne orzeczenie KRUS o niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, wydane przed 1 stycznia 1998 r.
Uprawnienia:
Mozliwość ubiegania się
- o dofinansowanie do:
- turnusu rehabilitacyjnego,
- sprzętu rehabilitacyjnego,
- przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych,
- likwidacji barier architektonicznych (na przykład montażu pochylni, usunięcia progów w budynku),
- likwidacji barier w komunikowaniu się (na przykład zakupu komputera),
- likwidacji barier technicznych (na przykład zakupu urządzenia, które umożliwia wjazd wózka inwalidzkiego z napędem elektrycznym do samochodu),
- o świadczenie pielęgnacyjne, zasiłek pielęgnacyjny oraz inne świadczenia rodzinne (na przykład zasiłek rodzinny wraz z dodatkami),
- o ulgi w podatkach, zniżki na komunikację, zwolnienie z opłat radiowo-telewizyjnych (abonament),
- o dodatek mieszkaniowy,
- o usługi socjalne i opiekuńcze (na przykład pomoc przy robieniu zakupów i załatwianiu spraw urzędowych, sprzątanie, gotowanie),
- o usługi terapeutyczne (na przykład zajęcia plastyczne, muzykoterapia, zajęcia terapeutyczne ze zwierzętami),
- o rehabilitację w instytucjach pomocy społecznej, organizacjach pozarządowych oraz innych placówkach. Na przykład możecie korzystać z poradni psychologiczno-pedagogicznej i przychodni podstawowej opieki zdrowotnej.